De evaluatie van de dosis-effect en/of de dosis-respons relatie is de tweede stap in de risicoanalyse.

Deze tweede stap heeft tot doel een aanvaardbaar blootstellingsniveau te bepalen voor de zwangere of zogende vrouw.

Verscheidene instanties (DFG, Société française de médecine du travail, FIOH) hebben daaromtrent voorstellen uitgebracht.

Wanneer er geen specifieke blootstellingsdrempelwaarde kan worden bepaald voor de zwangere of zogende vrouw, moet men beroep doen op de blootstellingsdrempelwaarden voor de algemene bevolking, zodat de zwangere werkneemster zeker niet meer wordt blootgesteld op de werkplaats dan de algemene bevolking.

Voorstel van de Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG)

Een aanvaardbaar niveau kan worden bepaald, als er een consensus bestaat voor volgende punten (Hofmann, 1995) :

• er bestaat een drempelwaarde voor de dosis-respons (dosis-effect) relatie voor de ontwikkelingstoxiciteit,

• men kan een NOAEL (No Observed Adverse Effect) bepalen, dat dient als basis voor een kwantitatieve risicoanalyse.

• een significante biologische vermeerdering van één van de 4 wijzen waarop de ontwikkelingstoxiciteit wordt geuit (dood, structurele afwijkingen, gewijzigde groei en functionele tekortkomingen) is een indicatie voor een potentieel gevaarlijke stof voor de ontwikkeling.

De stoffen worden onderverdeeld in vier categorieën:

A: het risico dat het embryo of de foetus wordt aangetast werd bewezen. De blootstelling van de zwangere vrouw kan gevolgen hebben op de conceptus, zelfs al worden de grenswaarden (MAK, BAT) niet overschreden.

B: het risico dat het embryo of de foetus wordt aangetast wordt als waarschijnlijk beschouwd. Men kan niet uitsluiten dat er geen gevolgen zijn op de conceptus bij blootstelling van de zwangere vrouw, zelfs al worden de grenswaarden (MAK, BAT) niet overschreden.

C: er zijn geen redenen om te vrezen voor schadelijke gevolgen voor het embryo of de foetus als de grenswaarden (MAK,BAT) niet worden overschreden.

D: er zijn onvoldoende gegevens om een definitieve evaluatie op te stellen.

De kankerverwekkende stoffen zonder MAK waarde werden niet ingedeeld onder de stoffen met toxische effecten voor de voortplanting, maar dit wil niet zeggen dat ze geen risico voorstellen.

De classificatie van de la DFG (www.dfg.de) is beschikbaar bij Wiley-VCH: List of MAK and BAT Values: Maximum Concentrations and Biological Tolerance Values at the Workplace. Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) (Editor) (ISBN: 978-3527315994)

Voorstel van de Société Française de Médecine du Travail

De "Société Française de Médecine du Travail" heeft aanbevelingen uitgewerkt teneinde de frequente vraagstellingen van bedrijfsartsen te kunnen beantwoorden, die de zwangere werkneemsters behandelen (INRS publicatie 101 TM3 2005).

Ze streven ernaar de geneeskundige praktijken voor de preventie van de beroepsrisico's voor de foetale ontwikkeling te harmoniseren.

Er bestaat geen officiële definitie van een richtwaarde in verband met de voortplanting. Er wordt tegenwoordig aangenomen dat de effecten op de embryo-foetale ontwikkeling enkel voorkomen bij een dosis aan de stof, waarbij de drempelwaarde is overschreden. Er bestaat dus een blootstellingsniveau waaronder er geen risico is voor de ontwikkeling, die men de "toxische waarde zonder effect op de ontwikkeling (VTD)" noemt

VTD = NOAEL (LOAEL) / FS1 x FS2 x.......xFSn

De FS (veiligheidsfactoren) kunnen, bijvoorbeeld, te wijten zijn aan de variabiliteit binnen en tussen de soorten.

De NOAEL (NO Adverse Effect Level) kan in de literatuur worden opgezocht via de site DART

Het gaat om een atmosferische concentratie aan een chemische stof, waarbij de dagelijkse ingenomen dosis per kilogram lichaamsgewicht, geen schadelijk effect zou veroorzaken op de ontwikkeling, namelijk elk gevolg voor het kind, dat wordt veroorzaakt door blootstelling tijdens de zwangerschap.

De VTD is specifiek voor een soort, een effect, een toedieningsweg, een blootstellingstijd

Hoe deze VTD bepalen?

De verschillende methoden die het mogelijk maken deze waarde te bepalen berusten op dezelfde principes: 

                    1. bepaling van een dosis zonder schadelijke effecten bij dieren

                    2. extrapolatie van deze dosis op de mens

1. Bepaling van een dosis zonder schadelijk effecten bij dieren

NOAEL (Non Observed Adverse Effect Level)

hoogste dosis bij dewelke men geen statistische (of biologische) significante stijging opmerkt in frequentie of ernst van de schadelijke effecten, in een groep die werd blootgesteld aan de stof ten opzichte van een groep die niet werd blootgesteld. Deze dosis is over het algemeen specifiek voor een soort, een effect en een toedieningsweg. Wanneer verscheidene NOAELs worden bepaald (verscheidene studies met verschillende soorten of verschillende toedieningswegen), wordt de laagste dosis weerhouden. Experimentele studies laten niet altijd de bepaling van een NOAEL toe. Men gebruikt dan de LOAEL.

LOAEL (Lowest Observed Adverse Effect Level)

laagste dosis bij dewelke men een statistische of biologische significante stijging opmerkt in frequentie of ernst van de schadelijke ontwikkelingseffecten ten opzichte van controlegroepen.

2. Extrapolatie van deze dosis op de mens

VTD = NOAEL (LOAEL) / FS1 x FS2 x.......x FSn

Referentiewaarden voor de algemene bevolking

De referentiewaarden voor de algemene bevolking zijn de geobserveerde waarden in een blootgestelde, niet professionele populatie (95ste percentiel).

De referentiewaarden in de lucht zijn beschikbaar:

Cellule Interrégionale de l'Environnement (CELINE)

International Programme on Chemical Safety (IPCS)

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR)

Biologische referentiewaarden zijn beschikbaar:

German Environmental Survey (GerES I, II, III, IV)

International Programme on Chemical Safety (IPCS)

Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR)

Site de l'unité de Toxicologie Industrielle et Environmentale (UCL-TOXI)